De geschiedschrijving richt zich vooral op de meest spectaculaire gebeurtenissen. Omdat vrouwen nauwelijks kansen hebben gehad om deel uit te maken van avontuurlijke reizen, politieke bewegingen of wetenschappelijke en kunstzinnige ontdekkingen, krijgen hun verhalen weinig aandacht. Zij die wel een rol hebben gespeeld in de grote momenten in de geschiedenis, hebben daar meestal geen erkenning voor gekregen, of hebben grote persoonlijke offers moeten maken. Toch hebben wij de helft van ons bestaan te danken aan vrouwen.
Het geluk en verdriet van alledag
De meeste mensenlevens waren niet vol avontuur, maar gevuld met het geluk en verdriet van alledag, zoals het leven van de meesten van ons. Het maakt hun levens echter niet minder interessant. Het leven van vrouwen draaide om het krijgen en grootbrengen van kinderen. Regelmatig stierven vrouwen als gevolg van een zwangerschap of bevalling. Wij zijn het resultaat van hun leven. Wie waren deze vrouwen in de geschiedenis? Hoe verhouden hun levens zich tot de onze? Hoe vonden ze voldoening in hun leven naast het moederschap? Wat kunnen wij, hun afstammelingen van hen leren?
(het verhaal gaat verder onder de foto)
Een groot mysterie
Over gewone vrouwenlevens vroeger is niet veel terug te vinden. Het dagelijks leven wordt vergeten, want het is zo normaal, zo banaal, zo onbelangrijk. Maar het dagelijks leven verandert ook en als we er geen aandacht aan besteden, het niet vastleggen, raakt het vergeten in de tijd. Voor ieder van ons is ons leven, hoe gewoontjes ook in de context van grote gebeurtenissen, ontzettend belangrijk. We weten zo weinig over de gedachten en gevoelens van vrouwen uit het verleden, dat we nog altijd verrast worden door de gevoelens van vrouwen in het heden. Het gedrag van vrouwen wordt nog altijd, al is het vaak voor de grap, als ‘een groot mysterie’ omschreven. Met deze portretten en de flarden informatie die ik heb gevonden, probeer ik het leven van deze vergeten voormoeders te reconstrueren en vast te leggen. Al is het slechts onze interpretatie.
Vadertje en moedertje
In veel historische aktes worden vrouwen na hun huwelijk omschreven als 'huisvrouw'. Omdat de doorsnee vrouwen in Brabant niet konden schrijven (maar vaak wel wat konden lezen), weten we niet of zij tevreden waren met die rol. Wat wel bekend is, dat in de dorpen vrouwen vaak een actieve rol hadden in het runnen van de boerderij of bedrijfje. Met name weduwen hadden veel onafhankelijkheid. Sterk autonoom gedrag van vrouwen wordt ook wel gezien als een aanleiding voor heksenjachten, zoals ook in Mierlo en Lierop gebeurde. Het beeld dat vrouwen eeuwenlang geluk en voldoening vonden in het huisvrouwschap begint steeds meer te wankelen. Als niet al onze voormoeders eeuwen lang zo tevreden waren als wij lang dachten, dan is het ook niet zo vreemd dat niet alle vrouwen vandaag behoefte hebben aan de traditionele moederrol. Recent onderzoek toonde bijvoorbeeld aan dat veel vrouwen graag kinderen zouden willen, maar dan zelf liever de vaderrol op zich zouden willen nemen. Toch voelen veel vrouwen zich nog altijd schuldig en afwijkend, wanneer zij niet houden van schoonmaken of andere zorgtaken binnen het gezin, omdat die rol al eeuwenlang de norm is.
Ook interessant voor mannen
Ik wil deze vergeten geschiedenis onderzoeken en verbeelden, omdat het voor mij als een belangrijke stap voelt voor het ontwikkelen van ons begrip voor de worstelingen en keuzes waar vrouwen nu mee geconfronteerd worden. Eerst dacht ik dat dit project vooral voor vrouwen en interessant zou zijn. Maar ook voor mannen en mensen die zich als non-binair identificeren is het van belang om te weten waar de helft van hun genen vandaan komt. Het is een verdieping en verrijking van onze identiteit als mens. Wanneer wij naast onze patrilineaire geschiedenis onze matrilineaire geschiedenis kunnen plaatsen, kunnen wij een meer compleet beeld krijgen over wie wij zijn.
(Het verhaal gaat verder onder de foto)
Goede gesprekken met mijn familie
De afgelopen jaren heb ik verschillende vrouwen in mijn familie benaderd om te vragen of ze model wilden staan voor onze gezamenlijke voormoeders in deze reeks van portretten. Dit leverde interessante gesprekken op. Ik wil hen daar dan ook hartelijk voor danken. In de portetten spelen deze gesprekken, de lokale geschiedenis van de Peel en persoonlijke symboliek een grote rol.
Mijn nieuwsgierigheid naar de vrouwengeschiedenis is geprikkeld. Ik ben benieuwd hoe anderen de verhalen van hun matrilineaire lijn ervaren en interpreteren. Wat kan ik daarvan leren in de grotere context van de vrouwengeschiedenis? Kortom, het voelt voor mij dat dit project nog maar het begin is…